Một ý kiến khác về nguồn gốc họ Khuất theo Gia phả của Chi họ Khuất Duy

Căn cứ vào Gia phả và các sự kiện lịch sử mà chúng ta có thể nắm được:
Họ Khuất: mới chỉ xuất hiện vào thời vua Lê thánh Tôn (cuối thế kỷ XV). Những người mang danh họ Khuất hiện nay mới chỉ có ở vùng Bắc Sơn Tây, tập trung ở một khu vực lớn các thôn tiếp giáp với nhau từ Thanh vi, Vị Thủy, Tích Giang, Tiền Huân rồi đến các thôn Ổ thôn, Cung thuận, Tụy Lộc, Thần Mỹ, Sơn đông, Thư trai, Gia hòa rồi đến các Thôn miền dưới Thanh câu, Đại Đồng, Thanh phần. Ngoài ra ở Vĩnh Phú còn có ở Vĩnh lạc, Thanh thủy. Các cụ tổ lâu đời đã xác nhận được là các cụ Khuất Quỳnh Khang và con là Khuất Quỳnh Cửu. Cụ Khang đi khẩn hoang ở Tuy Lộc và Cụ Cử đỗ tiến sỹ làm quan thời Lê Mạc mà sử sách còn ghi chép lại.

Đi xa hơn để tìm nguồn gốc về trước nữa, một việc đáng tiếc là ngành trưởng ở Trạch lôi, gốc tích Gia phả không có gì để lại, các ngành khác là ngành thứ thì khó có thể biết được vì củng không có dấu tích gì để lại như đã xác nhận trong cuộc họp các đại biểu của 3 ngành họ ở 3 thôn Trạch lôi, Thư trai, Tiền huân tháng 01/1980 (cuộc họp này đã bàn chuyện để xác minh cụ tổ chung và nguồn gốc của họ Khuất). Công việc này còn là một công việc khó khăn lâu dài cần có sự tiếp sức rộng rãi giữa các ngành họ Khuất ở các thôn mới có thể tìm ra được.

Hầu hết các thôn nói trên có người họ Khuất sinh sống đều thuộc vùng trung dui cách đây 500 năm mới được khai hoang thì một vài thôn ở trong vùng mà các ông tổ họ Khuất cũng là những người họ Khuất di cư ra nên các ông tổ họ Khuất ở vùng này cũng không thể đến lâu hơn trước thời cụ Khuất Quỳnh Khang đến phá hoang ở Tuy lộc. Như vậy cụ tổ họ Khuất đến đây phải là người vùng khác di cư đến. Nhưng ở các nơi khác trong nước thì chưa thấy có dấu vết của người họ Khuất. Như vậy nguồn gốc họ Khuất chỉ có thể ở một dòng họ khác chuyển sang vì một lý do khong an toàn trong đời sống chính trị phong kiến. những sự việc như vậy không phải là hiếm trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam.

Có một điều chúng ta xác định được trong gia phả của họ ta, các cụ tổ liên tiếp từ đời này sang đồi khác lúc xuất thế ra làm quan hoặc ở nông thôn làm một người nông dân bình thường luôn phải đấu tranh để thích ứng với cuộc sống thường ngày. Các cụ đã phải vượt qua bao nhiêu gian khổ khó khăn mới duy trì được công việc của mình và truyền lại cho con cháu đến ngày nay. Và các cụ tổ trước nữa cũng như vây.

Vấn đề tìm nguồn gốc họ ta mong được các đời sau sẽ tiếp tục nghiên cứu bổ sung thêm.